P29:[{"_33":45,"_35":36,"_37":46},"{\"type\":\"next\",\"value\":{\"data\":{\"author\":{\"displayName\":\"Luuk Schokker\",\"image\":\"https://res.cloudinary.com/papieren-helden/image/upload/v1702504364/gxztewkhlrr73rzvxjpa.jpg\",\"imageAuthor\":\"Ed van Rijswijk\",\"id\":\"7766f6e7-62bc-40e9-b60d-783ed7b686d4\",\"slug\":\"luuk-schokker\",\"stories\":[{\"id\":\"3276287e-89bb-4f6b-8756-7bf872c03235\",\"slug\":\"luuk-schokker-kaasfondue\",\"title\":\"Kaasfondue\",\"type\":\"story\",\"intro\":\" Je hebt net de boodschappen uitgepakt als je de aankondiging ziet.\",\"htmlContent\":\"

Er is weer eens iemand zwanger.

Je hebt net de boodschappen uitgepakt als je de aankondiging ziet. Vier handen op een opgebolde buik, twee van die stockfoto-vrolijke gezichten erboven. Je probeert het leuk te vinden, echt, maar je chagrijn wint het van de vertedering.

Pieter Beekman. Vader. Wie had dat ooit verwacht?

Oké, iedereen wordt ouder, je moet niet de fout maken om vergeten vrienden te bevriezen in het verleden, te denken dat ze zich voor eeuwig zullen gedragen als eerstejaarsstudenten — je bent zelf toch ook veranderd? — maar bij sommige mensen is die sprong naar volwassenheid nu eenmaal moeilijk voor te stellen.

Je probeert het bericht uit je hoofd te zetten, richt je op de taken in de keuken. Op het hier en nu. Knoflook pellen, groenten snijden. Proberen om je gejaagde ademhaling tot rust te manen. Je zet de fonduepan alvast op het schoongeboende fornuis en haalt het folie van het stuk gruyère. De geur van de Zwitserse kaas verspreidt zich door het oude keukentje. Je hebt je de hele dag al verheugd op het diner, op de verrassing op Suzannes gezicht als ze straks jullie gerecht op tafel ziet staan. Je beeldt je in hoe haar diepe denkrimpel plaatsmaakt voor een klein, scheef lachje als ze beseft dat de werkweek voorbij is, dat ze, als ze wil, alleen nog maar hoeft te zitten. Het maakt je minder rustig dan je zou willen.

Je halveert de champignons, snijdt de paprika’s in grove repen — en pakt dan toch weer je telefoon om de foto van Pieter Beekman nog eens te bekijken. Het zou makkelijker zijn als je jaloers was, als je naar die foto zou kunnen wijzen en eerlijk kon zeggen: dat wil ik ook.

Maar het gaat niet om de baby.

Je hoeft geen kind, niet nu althans, en misschien wel helemaal niet. Nee, als je al ergens jaloers op bent, is het de triomf in Pieters blik, de zichtbare zekerheid die uit de zwangerschapsfoto spreekt, zo’n uitdrukking van: ik weet precies waar ik mee bezig ben, dit is de enige logische vervolgstap in mijn leven.

Het lijkt de laatste tijd wel of je dagelijks dit soort blikken ziet. Nieuwe banen, verlovingen, koophuizen in randgemeenten — iedere foto komt binnen als een stomp in je onderbuik, alsof die berichten stuk voor stuk verstuurd zijn om jou in te peperen dat je die stappen zelf niet zet.

Om je situatie nog maar eens te benadrukken mailde de universiteit vorige week dat er ‘voorlopig’ minder budget voor freelancers is. Een onnodig bericht. Een jaar of twee geleden was je er praktisch huisfotograaf, werd je zo regelmatig opgetrommeld dat je steeds vaker mijmerde over het opzeggen van je andere werk, je veredelde studentenbaantje, maar die fantasie heeft al tijden geen vruchtbare bodem meer. De realiteit: terwijl elke volgende maand voor iemand anders een springplank naar succes vormt, blijf jij koffers sjouwen en koffiecups aanvullen in de kamers van hotel The Alderman (‘your luxurious home-away-from-home experience’). Het gaat lang niet alleen om vage bekenden. Suzanne schiet de carrièreladder op alsof ze een raket op haar rug heeft, je zusje heeft haar tussenjaar op Bali voor onbepaalde tijd verlengd.

Soms denk je dat jullie uit elkaar groeien, Suus en jij, maar dat groeien impliceert dat jullie allebei vooruitgang boeken, alleen toevallig een andere kant op. Zo is het niet. Suzanne maakt stappen, jij staat stil. Je hoeft geen baby. Je hoeft de stad niet uit. Je hoeft niet te trouwen, nu nog niet. Maar je snakt naar iets van de overtuiging die Pieter Beekman en zijn aanstaande vrouw zo moeiteloos lijken uit te stralen. Een eerste stap op de goede weg.

Inademen, uitademen. Twee tellen in, vier tellen uit. Je zou willen dat je malende hoofd kan steunen op een stabiel lichaam, maar je lijf laat zich gewillig meevoeren in de wiebelige onzekerheid. Je pakt de fonduepan op, laat de aangename zwaarte even op je onderarm rusten voor je de pan op een andere gaspit zet.

Je zet de blokrasp op de snijplank en haalt de gruyère er met driftige bewegingen langs. De kaas valt in sierlijke krulletjes op de plank. Het leek je zo’n goed idee, kaasfondue. Simpel, effectief. Sinds jullie samen zijn is dit het gerecht waarmee jullie successen en jubilea vieren. Misschien hoor je zo’n traditioneel feestmaal niet te bereiden op een doodnormale vrijdagavond, het voelt alsof je valsspeelt, maar je doet het toch. Als je een gerecht op tafel zet dat jullie herinnert aan jullie beste momenten, kan dat toch alleen maar positief uitpakken?

Nadat je het hele blok kaas geraspt hebt, wrijf je de knoflookteen zorgvuldig over de bodem van de pan en zet je het vuur zachtjes aan. Je haalt een flesje bier uit de koelkast dat je na een paar grote slokken met voorzichtige scheutjes in de brandweerwagenrode pan giet. (Ooit ontdekte je dat abdijbier het in de fondue net zo goed doet als witte wijn, sindsdien is dit jullie vaste receptuur.) Je spuit wat citroensap op een theelepeltje en laat het in de pan glijden, houdt jezelf nog een keer voor dat dit een goed idee is. Even de chaos van jullie barstensvolle weken op pauze. Een moment om te onderkennen dat de wereld uit meer bestaat dan werk.

Misschien is het niet het valsspelen dat je dwarszit, bedenk je, terwijl het bier langzaam opwarmt en de walm zich vermengt met de kaasgeur, maar het gebrek aan een betere reden om de fondue te serveren. Wat hebben jullie nog te vieren samen? De traditie begint scheurtjes te vertonen. Drie maanden geleden waren jullie zes jaar samen. De fonduepan bleef in de kast, Suzanne was tot bijna middernacht aan een deadline geketend. Het lukte je maar net om haar te verleiden tot een glas champagne. Na een paar haastige slokken klapte ze haar laptop weer open. De eerste date, die avond waarop jullie toevallig allebei de kaasfondue bestelden, lijkt onvoorstelbaar lang geleden.

Je probeert wat restjes vastgekleefde kaas uit de rasp te duwen en haalt de knokkel van je duim open. Terwijl je op de bloedende knokkel sabbelt, grabbel je in de keukenla naar een pleister. De pleisters zijn op. Je improviseert onhandig met een stuk keukenrol en een rolletje leukoplast voor je achterin de la een pakje Disney-pleisters ziet liggen, die je ooit een keer hebt gewonnen tijdens een dobbelspel vol waardeloze cadeaus. Komt het eeuwige uitstellen van de grote keukenschoonmaak toch nog eens van pas.

Je doet een kinderpleister om, gooit de eerste plukjes kaas in de pan en roert met langzame, constante bewegingen. In deze keuken kun je met één hand roeren en met de andere de koelkast opentrekken om er een tweede biertje uit te pakken. Je maakt het open, neemt een slok. Het flesje is halfleeg voor je er erg in hebt. Je pakt je telefoon, zou bijna nog een keer dat zwangerschapsbericht opzoeken, maar vanaf de duim waarmee je scrolt word je nu plagerig aangekeken door een lachende Donald Duck. Alsof je je niet al lullig genoeg voelt.

Even vraag je je af hoe dit tafereel het zou doen op beeld, hoe het eruit zou zien als iemand een camera op je keuken zou richten — zoals je wel vaker je eigen situatie van een afstandje beschouwt. Macht der gewoonte: ook zonder opdrachten blijf je fotograaf. Optisch is er niet zoveel te beleven, besluit je. Zomaar een man, op de rug gezien in een gedateerde maar onopvallende keuken, een aanrecht vol kaas en groenten, een stomende fonduepan, het biertje dat de man losjes in zijn hand houdt. De Donald Duck-pleister is nog wel een aardig detail, maar verder kun je je geen bijzondere foto voorstellen. Maar het gaat natuurlijk niet om het plaatje. Het plaatje is het probleem niet.

Achter de denkbeeldige foto zie je meer dan genoeg.

Bijvoorbeeld dat Suus en jij de laatste maanden te weinig aandacht voor elkaar hebben. ’s Avonds zit er een schaduwversie van haar naast je op de bank, met één oog op de tv gericht onder het mom van ontspanning, terwijl ze met het andere oog stiekem haar werkmail in de gaten blijft houden. Met elke avond overwerk lijkt ze een volgend flintertje van zichzelf aan het kantoor over te dragen.

Dat jullie dit keukentje eigenlijk ontgroeid zijn. Het gebutste aanrecht, de gekregen combimagnetron, de brommende kringloopkoelkast. Suus suggereert steeds vaker dat ze wel zou willen verhuizen, maar jij kunt niet zomaar meer huur ophoesten. Laat staan dat je in aanmerking komt voor een hypotheek.

Dat je soms, als Suus al slaapt, stiekem naar startersfuncties zoekt, met de lichten gedimd en in een incognitovenster, zoals andere mensen naar porno kijken, jezelf inprentend dat een overstap misschien wel een slimme keuze is — je bent er nu nog jong genoeg voor, het is heus niet erg als je het niet redt als fotograaf, et cetera, et cetera. Uiteindelijk klik je die vacaturesites altijd weer weg. Ergens sluimert nog het geloof dat de omstandigheden gunstiger worden, dat je een keer geluk zult hebben met een opdracht die tot een grotere klus leidt, mond-tot-mondreclame, meer bekendheid, iets… echts.

Of dat je die twee biertjes eigenlijk nodeloos snel opdrinkt voor iemand die ontspannen in zijn eigen keuken zou moeten staan, zich relaxed voorbereidt op een ongedwongen diner met zijn geliefde.

Je ziet het allemaal. Maar het beeld is bedrieglijk kalm. Feitelijk is er niet meer te zien dan een man van eind twintig in een krappe keuken, een man die telkens wat geraspte kaas toevoegt aan een stomende fonduepan, nog eens een slok bier neemt, almaar langzaam rondjes roert.

\",\"editionId\":\"57979ddc-7ffb-45f9-9aef-6c0082ea2f7d\",\"__typename\":\"Story\"},{\"id\":\"59424656-0595-466e-8a1c-f56e644a162d\",\"slug\":\"luuk-schokker-luuk-schokker\",\"title\":\"Luuk Schokker\",\"type\":\"bio\",\"intro\":\"Luuk Schokker (1990) werkt voor de Universiteit Utrecht en schrijft daarnaast verhalen. Zijn werk verscheen o.a. bij Vers Beton, hard/hoofd en De Optimist.\",\"htmlContent\":\"

Luuk Schokker (1990) werkt voor de Universiteit Utrecht en schrijft daarnaast verhalen. Zijn werk verscheen o.a. bij Vers Beton, hard/hoofd en De Optimist.

\",\"editionId\":null,\"__typename\":\"Story\"},{\"id\":\"42b0079c-3445-4150-b67a-07cb2eb66ded\",\"slug\":\"luuk-schokker-naar-het-dak\",\"title\":\"Naar het dak\",\"type\":\"story\",\"intro\":\"Je zag de schoonheid van ons gebouw pas als je accepteerde hoe lelijk het was. \",\"htmlContent\":\"

1.
Je zag de schoonheid van ons gebouw pas als je accepteerde hoe lelijk het was. Groezelige stenen trappen, een fantasieloze hoekige gevel, achttien verdiepingen aan pure functionaliteit. Voor ornamenten moest je niet in ons complex zijn. Maar als de stad donker werd en de lichten op de galerijen aangingen, stak het betonnen blok als een kunstwerk boven de wijk uit, een glinsterend baken dat ons ‘s nachts vanuit de stad veilig naar huis loodste.

Als ik terugdenk, zie ik eerder het gebouw voor me dan ons huis op de achtste etage, eerder de groep als geheel dan de afzonderlijke gezichten. Ik zie onze lome lichamen hangen op kleedjes en stoelen rond de barbecue op het dak. De hitte leek ons die zomer een vaste vorm te geven, ons uit te harden als klei in een oven. Op het dak dachten we dat we volmaakt gelukkig waren. Of nee, wisten we het, met de egomane zekerheid van een jonge twintiger, met net genoeg grip op de wereld om te geloven dat je zelf de zwaartekracht aandrijft.

2.
We hadden in de maanden voor de zomer vaker feestgevierd dan opgeruimd. Onder het diepe aanrecht woekerde het bewijs: een verzameling van volgestouwde kartonnen dozen en boodschappentassen vol uitgeschonken glaswerk. Langzaam raakte de vuilnisbak in de verdrukking. Buurtvliegjes stortten zich massaal op de laatste wijndruppels in de oudste flessen. Kom, zeiden we, we zetten samen onze schouders onder deze rotklus. Als iedereen iets wegbrengt, is het zo gebeurd. In het trappenhuis lachten we om de hoeveelheid troep die we verzameld hadden. De boodschappentassen sneden in onze zweterige handen, we moesten het doorbuigende karton met meerdere mensen ondersteunen. De dode vliegjes plakten aan onze vingers en de klepperende mond van de glasbak ademde in de zomerhitte een ranzige doodsgeur uit, maar we zetten door – vreemd eigenlijk, zeiden we op de terugweg, hoe je iets zo lang kunt uitstellen dat het als een grote prestatie voelt als je het uiteindelijk toch doet.

De keuken klonk holler toen we terugkwamen. We veegden de stofplaggen onder het aanrecht vandaan, spoelden het meurende restje drank uit de boodschappentassen en zetten muziek aan, de zomerplaylist die Bob op zijn iPod had staan.

Halverwege de avond was de eerste tas alweer vol. En bijna iedereen die de eerste keer was langsgekomen om te helpen opruimen had zelf thuis ook wel een voorraadje staan. De karavaan trok door de hele stad. Elke avond leverde nieuw weg te brengen glas op.

Aan de vooravond van het tweede flessenfeest in ons huis – het concept had inmiddels een naam gekregen – ontdekte Tijmen dat we naar het dak konden. Het luik bovenaan het trappenhuis was ooit met het plafond mee dicht geverfd, verhuld onder een dikke laag witte latexverf, maar de schilderbeurt was al zo lang geleden dat de randen van het vierkant inmiddels weer door de verf schemerden. Binnen een uur had Tijmen een ladder geregeld en het luik losgebikt. Diep in de gangkast bleek nog een stoffige barbecue te staan, die Maaike met oppoetste met een zorgvuldigheid die we voor gewone schoonmaaktaken nooit konden opbrengen. Op het dak bedekte ik intussen een wiebelende plastic tafel met twee lagen aluminiumfolie – een om de vuiligheid onder te verbergen, een om zorgvuldig stukjes vis in te verpakken met schijfjes citroen, knoflook en rode ui.

De ontdekking van het luik wakkerde onze extra moeite aan. In de keuken zouden we genoegen hebben genomen met een makkelijke pasta en een greep uit de bierkoelkast, nu hing de belofte van een legendarische avond in het huis. Er werden muziekinstrumenten uit kasten getrokken die in geen maanden waren bespeeld, er werd met militaire precisie een maandvoorraad sangria voorbereid. Er doken vrienden op, vrienden van vrienden. Ik zag een jongen uit het luik klauteren en hoorde hem samenzweerderig vragen of hij aan het juiste adres was voor you know, the bottle party, alsof we op ons dak een geheim genootschap huisvestten.

Iemand die ik niet kende vertelde een flauwe mop over een mot die bij de dokter komt, maar ze rekte het verhaal zo lang uit dat het wel een half uur leek te duren en we slap van de lach en de sangria over onze warme klapstoeltjes hingen toen ze uiteindelijk bij de afgezaagde clou belandde. Allemaal, behalve Tijmen. Hij was op de rand van het dak gaan staan met zijn armen wijd, aangeschoten genoeg om lacherig te doen over het gevaar, maar ook weer niet zo dronken dat hij zijn voorzichtigheid verloor.

Ik denk dat we dat beeld dit jaar allemaal opnieuw voor ons hebben gezien, zijn groezelige witte sneakers op de dakrand, dat vrolijke wippen, de brede grijns toen we hem naar ons toe sleurden, terug in de armen van het huis. We konden erom lachen. We waren veilig. Ergens loerde een crisis – buiten ons zicht vielen banken om, zagen ouders hun pensioen verdampen – maar wij kenden alleen de acute noodtoestand van het einde van de maand, van in de rij staan voor de supermarktkassa en duimen dat er nog genoeg geld op de rekening zou staan voor een zak witte puntjes en een goudverpakte bol smeerworst.

3.
We proberen niet op te merken dat dat ene nummer uit die zomer opduikt in een sapreclame. Dat we allemaal harder zijn gaan werken en er maar een fractie van het gevoel van die avonden voor terugkrijgen. Dat Bob, die als enige nooit zijn best leek te doen, tegenwoordig een ministerssalaris verdient met filmpjes waarin hij oorlogsgames speelt.

Ik denk dat ik daarom vooral terugdenk in dronebeelden. Op afstand lijkt alles mooier. Een amateurveld ziet er olympisch uit van grote hoogte, een camera die kalmpjes over een vervuilde zee zweeft komt nog altijd met serene beelden thuis.

Tijmen. Hij dacht het snelst, hij sprak het scherpst. Hij was de enige die op zo’n dakrand kon staan wiebelen zonder dat iemand zich zorgen ging maken. We twijfelden er nooit aan dat hij de meeste potentie had. Afgelopen oktober moet hij zeker een uur buiten westen geweest zijn voor ze hem vonden. Het zal warm en zacht en licht gevoeld hebben. In het ziekenhuis pompten ze zijn maag leeg, observeerden ze hem een tijdje en daarna – vernam ik – kreeg hij de behandeling die hij nodig had en ging het vrij snel weer oké. Maar dat heb ik alleen anderen horen zeggen.

Ik stel me voor dat hij in dat zachte, lichte uur ook ons dak zag, die hypothetische dronebeelden. Niet alleen omdat het zo’n mooi beeld is, twaalf uitgelaten jongelingen op een dak die stuk voor stuk geloven dat een meeslepend bestaan binnen handbereik is, maar vooral omdat ik zo hoop dat het klopt, dat we hoog boven de stad in de verzengende hitte stuk voor stuk echt gelukkig waren.

\",\"editionId\":\"2de68db9-e711-4c72-b766-083077e914aa\",\"__typename\":\"Story\"},{\"id\":\"cff0407f-a564-4eb5-bd1d-be67c2d7b4eb\",\"slug\":\"luuk-schokker-elvis\",\"title\":\"Elvis\",\"type\":\"story\",\"intro\":\"Mensen nemen altijd maar aan dat er automatisch een onvoorwaardelijke liefde tussen broers en zussen bestaat.\",\"htmlContent\":\"

Hou je eigenlijk van me?

Mensen nemen altijd maar aan dat er automatisch een onvoorwaardelijke liefde tussen broers en zussen bestaat. Ik geloof daar niet in. Wel: een bepaalde vanzelfsprekendheid, een soort basisgenegenheid. Dat je, zelfs als je elkaar naar het leven staat om een erfenis, de herinnering deelt aan een zondagse ontbijttafel met hagelslag uit een oranje trommeltje. Pa praat met zijn broers nooit ergens over, tenzij ze de kleinkunst-elpees uit hun ouderlijk huis beginnen na te wauwelen. Onze levens, hoe verschillend ze ook zijn, houden dezelfde basis in die ongezellig donkere woonkamer met zware eiken meubelen en een kast vol prullen met de beeltenis van Elvis Presley.

Ik vraag het uit nieuwsgierigheid, niet omdat ik een bepaald antwoord verwacht. Zelf kan ik precies het moment benoemen waarop ik voor het eerst voelde dat ik van jou hield. Op een andere manier dan die veronderstelde onvoorwaardelijkheid, bedoel ik. Het was een donderdagmiddag, we waren allebei vroeg uit van school — jij een uur eerder dan ik, je had je fiets weer in onze krappe voortuin onder het keukenraam gezet en ik wist dat je er gelazer met ma om zou krijgen. Ma werkte altijd tot half drie in de bloemenwinkel in het winkelcentrum, een overblijfsel uit onze basisschooltijd. Ze had nooit de moeite genomen om iets aan die routine te veranderen; ik denk dat ze het fijn vond dat ze kon doen alsof ze op tijd thuis wilde zijn voor de kinderen.

Die middag was ze in een pesthumeur, ik kon het al aan haar toon horen zodra ik de deur opendeed. Jij zat met een kop thee op de bank, zij ertegenover in haar luie stoel, voeten op de poef. Terwijl ik in de keuken wat te drinken voor mezelf inschonk, begon ma aan een volgende klaagzang over haar werk.

‘Komt vanmorgen die man van de boekhandel dus binnen,’ zei ze. ‘Daar zitten we al weet-ik-hoe-lang tegenover. Moest een boeket hebben voor een of andere schrijver die daar kwam optreden. Of ik ook wilde komen, zei die. Nou, mij niet gezien. Afijn, wij maken een mooi herfstboeket voor hem in orde, mag allemaal op rekening, en ik geef het hem aan. Wat denk je dat hij zegt?’

‘Niet tevreden?’ vroeg je verveeld.

Ik liep intussen de trap op met mijn glas limonade, bleef halverwege toch even stilstaan om door de open treden te horen hoe het verhaal afliep.

‘Hártstikke tevreden,’ zei ma, ‘daar gaat het niet om. Nee, die man kijkt me recht aan — tien jaar werk ik daar al, hè? — hij kijkt me aan en hij zegt: nou, bedankt weer, Anja.’

Ze keek je vol verwachting aan. Je gaf geen krimp.

‘Anja, hè? Luister je wel, Milou? We staan daar met zijn drieën in de winkel. Hoe moeilijk is het om ons uit elkaar te houden? Lijk ik op Anja?’

Je zette je thee op de salontafel en keek haar strak aan. ‘Ma,’ zei je. ‘Het is dat je nu dit verhaal vertelt. Ik dacht al een kwartier dat ik thee zat te drinken met Anja.’

Ik kon haar zien zoeken naar een passende comeback, haar mond ging open en dicht als een vis op het droge, dezelfde beweging die we haar altijd zagen maken als ze de juiste antwoorden op tv-quizvragen uit de lucht probeerde te plukken.

‘Laat ook maar,’ zei ze pissig, en ze stampte op haar Spaanse sloffen naar de keuken.

Ik weet nog woordelijk hoe het ging omdat het zo’n duidelijke overgang voor me markeerde. Je was altijd gewoon Milou, de irritante puber, het bloed-onder-je-nagels-vandaan-zusje dat zich overal tegen afzette om zich maar af te zetten. Nu zag ik ineens een mens zitten met een eigen gevoel voor humor, iemand die enorm comfortabel was met zichzelf. Het was maar een simpel grapje, maar er verschoof voelbaar iets in de dynamiek in huis.

Ma’s humeur was niet meer te redden die middag — ze verstopte zich aan tafel achter een van haar plakboeken, gaf nauwelijks antwoord als we iets vroegen. Toen jij tegen zessen met je handen op tafel leunde en vroeg wat het plan was met eten, zei ma tegen haar prittstift dat ze geen honger had en dat wij zelf maar iets moesten bedenken als we het allemaal zo goed wisten.

Ik fietste naar de cafetaria in het dorp om een familiezak friet en twee frikandellen speciaal te halen. We aten voor de tv, het geluid zacht, terwijl ma gespeeld passief de tafel bezet hield, zwijgend over haar Elvisboeken gebogen; ze keek alleen een keer op om op te merken dat er wel even een raampje open mocht om die patatlucht uit haar woonkamer te krijgen.

Na het eten bracht ik de borden naar de keuken. De laatste frietjes lagen er nog op.

‘Iemand koffie?’ vroeg ik.

‘Ik maak wel even,’ zei je. Nog voor je opstond, schoot ma de keuken in. Je trok een scheef gezicht. ‘Die is ineens gemotiveerd.’

Ik liep achter je aan met de lege glazen. Ma stond tegen het aanrecht aan met een van onze borden tegen haar borst gedrukt. Onbehouwen stopte ze de afgekoelde frieten met drie, vier tegelijk in haar mond. Ze merkte ons nauwelijks op. Ik liet het gebeuren, stapte om haar heen om de koffiekan onder de kraan te houden.

‘Jezus, ma,’ zei jij. Je draaide je al half om. ‘Ik dacht dat je geen honger had. Had even gezegd dat je ook wat wilde.’

Ma kwakte het bord op het aanrecht. In één vloeiende beweging veegde ze het zout van haar vingers af aan haar broek en tilde ze haar voet omhoog. Ze trok een van haar sloffen uit en smeet die achter je aan. De zachte zool sloeg met een dof klapje tegen je schouder. Jij keek achterom, de klassiek-vernietigende blik van een vijftienjarige, en weg was je.

‘Mam,’ zei ik, ‘dat doe je toch niet?’

‘Hou jij je er nou buiten. Je weet hoe rottig ze is.’

De slof lag op de grijze vloerbedekking met de stukgelopen zool naar boven gericht. Het was niet voor het eerst dat ze ermee gooide. Ze probeerde er soms katten mee uit de tuin te jagen, had weleens met de slof geprobeerd insecten dood te meppen. Misschien had ik het minder erg gevonden als ze je geslagen had — dat was tenminste een actie van mens tot mens geweest.

‘En ga jij nou koffie maken?’ vroeg ma.

Ik had de koffiekan nog in mijn hand toen ik naar de grote kast in de kamer liep, een van de Elvisbeeldjes van de plank met pronkstukken pakte en het tegen de massieve zijkant van de kast sloeg. Na twee keer meppen viel het hoofd van Elvis van de romp. Het rolde over de vloer en belandde met de porseleinen vetkuif pal naast de slof. Ik gooide de rest van het lichaam erachteraan, hoopte dat het in onherstelbare stukken uiteen zou vallen, maar de vloerbedekking brak de val. Het witte pak bleef heel.

De kracht van het onverwachte. Als jij dit zou hebben geprobeerd, had ze je al aan je arm weggesleurd voor je dat beeldje kon oppakken. Maar dit was ik: volgzaam, onzichtbaar. Ik dacht altijd dat jij meer aandacht vroeg dan ik. Nu besefte ik dat ik die aandacht ook altijd actief ontweek. Als je buiten beeld blijft, doe je minder snel iets verkeerd.

‘Dit kun je niet maken,’ jammerde ma. Ze knielde op de vloer, nam het Elvishoofdje in haar handen. ‘Je weet hoeveel ik om deze spullen geef.’

‘Precies,’ zei ik. Er zat iets van macht in dat summiere antwoord, in het laten zien dat ik ook niet zomaar alles accepteerde. Het voelde verrassend licht om zelf eens uit de band te springen, alsof ik een deur openduwde die ik altijd voor een muur had aangezien. Het kon vast geen kwaad om ‘m op een kiertje te laten, besloot ik, terwijl ik om ma heen liep om in de keuken verder te gaan met koffiezetten, Ik zette een kop koffie voor haar op tafel (scheut melk, drie zoetjes). Ma was alweer in haar eigen wereld verzonken en smeerde voorzichtig secondelijm op de hals van Elvis. De andere twee kopjes nam ik mee naar boven. Jij zat in kleermakerszit op je bed, op dat dekbedovertrek met al die pastelkleurige strepen — koptelefoon op, sms’end op olympische snelheid. Ik wist niet of je had meegekregen wat er beneden was gebeurd, wilde er ook geen big deal van maken. Ik zette je koffie bovenop de stapel tijdschriften op je nachtkastje. Je zei niets, maar pakte alleen even mijn hand vast en kneep er zachtjes in.

\",\"editionId\":\"33a99920-a92b-445e-891c-7fb0db339f24\",\"__typename\":\"Story\"},{\"id\":\"b09b1e31-592b-4bab-a3fb-3fa884a1fdca\",\"slug\":\"luuk-schokker-berghout\",\"title\":\"Berghout\",\"type\":\"story\",\"intro\":\"Het mes in mijn tas zat er per toeval. Het kwam door de dag ervoor.\",\"htmlContent\":\"

Het mes in mijn tas zat er per toeval.

Het kwam door de dag ervoor, toen het me eindelijk weer eens gelukt was om een paar uur te werken en daarna nog – bij wijze van koken – een diepvriespizza in de oven te schuiven. Winnie juichte toen ze thuiskwam en de oven hoorde piepen. Ze schrok van haar eigen gejoel; aan tafel moest ze huilen om hoe pijnlijk het was zoiets lulligs als hoogtepunt te moeten zien. Ik kneep troostend in haar hand terwijl ik de stompe pizzasnijder door de mozzarella duwde. Tijdens het eten ontdekten we dat ons kartelmes spoorloos was, het mes dat we altijd gebruiken om randjes pizza door te zagen. Kon gebeuren. In dit rampjaar hadden we wel vaker iets verkeerd teruggelegd om het met onze verdwaasde, overvolle hoofden vervolgens nooit meer terug te vinden.

Toen ik de volgende middag langs een reclamebord fietste – 20% korting op alle HEMA-keukenspullen – schoot het verdwenen kartelmes terug in mijn gedachten. Ik kreeg een brok in mijn keel van mijn eigen scherpte. Gewoon: iets signaleren, iets herinneren, die twee zaken met elkaar verbinden en ze ook nog kunnen opvolgen. Daar was ik al maanden niet toe in staat geweest. Bij de kassa verheugde ik me alvast op Winnies verraste gezicht wanneer ze ‘s avonds een gloednieuw mes zou aantreffen in de keukenla. Herstel laat zich zien in de vreemdste details.

Buiten het winkelcentrum stond een jongen druk gebarend te beatboxen in een microfoon. Zijn gesputter echode tegen de leegstaande panden aan de overkant. Ik moest voorzichtig om zijn geluidskabels manoeuvreren om mijn fiets uit het rek te krijgen.

***

Met het mes in een zijvak van mijn sporttas stalde ik mijn fiets verderop in de rekken bij Sportplaza, een hoekig pand met de naam in cursieve letters op de gevel, gegraveerd in een diepgrijze, glanzende steen. Het gebouw deed me altijd denken aan een crematorium. Ik kleedde me om tussen onstuimige pubers en buikige zestigers in een walm van oud zweet en douchegel, nam de trap naar de fitnesszaal, naar het circuit waar ik sinds kort mijn revalidatieoefeningen deed – en keek recht in het gezicht van onze dorpsberoemdheid.

Fabian Berghout.

De grote journalist.

Berghout keek stuurs voor zich uit, wist dat hij herkend zou kunnen worden maar had zichtbaar geen zin in interactie. Hij was overal in die weken: je hoefde maar een krant open te slaan of de tv aan te zetten en daar verscheen hij. Dunne haardos, laatdunkende glimlach. Grote woorden. Hij had een nieuw boek geschreven. We moesten met z’n allen eens wat minder lui zijn, dat was de strekking. Ervan uitgaande dat je veertig uur werkt (en dat zou je, vond Berghout, sowieso moeten doen), heb je er nog twintig over om de wereld te verbeteren. Er volgde een ingewikkelde berekening over toegenomen levensverwachting, aantal werkzame weken, bruto nationaal product, met als slotsom dat iedereen meer moest doen. Je kon geld ophalen of een stichting beginnen. Mogelijkheden genoeg. Wat je in ieder geval niet moest doen was op je luie reet blijven zitten.

Tijdens mijn vorige rondje sporten, een week eerder, had ik een radiointerview met Berghout geluisterd, op hoog volume, zodat zijn vurige gelispel vol in mijn oorschelp klonk, harder dreunend dan de repetitieve dancecovers die door de zaal klonken. Hijgend en puffend maakte ik het bejaardenrondje af, twee keer acht apparaten, telkens een minuut, terwijl de dorpsberoemdheid in mijn oor maar bleef benadrukken hoeveel méér je met je tijd kon doen. “Neem nou barbecueën,” zei hij. “Moet je eens opletten wat dat voor tijd kost. Inkopen, voorbereiden, en dat hele eten zelf nog. Niet eens lekker. Stel je nou eens voor, gewoon even als denkoefening, dat je die verloren uren gebruikt om een stichting op te zetten.”

Wereldverbeteraars, dat waren mensen als hijzelf – zei hij niet, bedoelde hij misschien niet eens. Maar het was wel de onmiskenbare conclusie van zijn verhaal. Mensen als ik vielen buiten zijn blikveld.

Ik rukte vinnig aan de hendels van het armspierapparaat.

***

Deze keer keek ik meermaals zijn kant op, vooral tijdens mijn minuten op de beenapparaten, waarbij mijn steunkousen zichtbaar op en neer veerden. Het stugge elastiek van de kousen sneed aan de randen in mijn huid, schuurde tegen mijn aangespannen spieren. Ik hoopte dat ze hem zouden opvallen, die zwarte kniehoge ondingen, dat hij zou denken: goh zeg, die gast is wel jong voor zulke hulpstukken. Ik hoopte dat het beeld hem zou bijblijven, dat hij ‘s avonds achter een bord andijviestamppot zou beseffen dat sommige mensen helemaal niet in staat zijn om zich zestig uur per week uit de naad werken. Maar ik wist wel beter. Iemand die zo overtuigd is van zijn eigen gelijk gaat niet spontaan op zoek naar tegenargumenten. Waarschijnlijk dacht hij, áls hij al iets dacht, dat ik met een of ander gadget mijn spiertraining probeerde te optimaliseren.

Soms kreeg ik de vraag of ik bij hem in de buurt woonde, of ik hem kende. Het dorp werd vaak genoemd als Fabian Berghout in de media verscheen; het bleef een leuke gimmick als iemand buiten de grote stad woonde maar wel iets over de wereld te vertellen had. Die vragen wuifde ik altijd weg. Ik was geen fan. Dat pedante toontje. Dat prekerige. Je hoefde er maar een kwartje in te gooien en hij begon te oreren over de wereld, over hoe het allemaal anders moest. Ik kreeg de kriebels van onze dorpsberoemdheid, van het idee dat hij altijd enigszins in mijn buurt was, op elke straathoek kon opduiken. Dat hij op ieder moment kon komen verkondigen waarom hij het allemaal begrepen had en ik er niet toe deed.

Het dorp was van hem. Misschien de hele wereld wel. De sportschool sowieso.

Terwijl de airconditioning tegen de zweetdruppels op mijn voorhoofd blies, strompelde ik naar het volgende apparaat. Berghout hield intussen doodleuk het buikspierapparaat bezet, begon er onverstoorbaar aan een tweede beurt.

***

Ik trok ruw een stang naar beneden en werd er door een medewerker op gewezen dat ik het verkeerd deed.

‘Schouders naar achter,’ zei de jongen. ‘Je belast je rug te veel.’

Ik forceerde mijn schouders naar achteren, zag in de spiegel verderop hoe kwaad ik keek bij de laatste zeven pulldowns. Kwaad omdat ik het met al mijn goede bedoelingen blijkbaar toch verkeerd deed. Kwaad omdat ik zoveel controle uit handen had moeten geven dit jaar, kwaad omdat ik geen idee had hoeveel ervan ik terug zou krijgen, hoe vaak ik dit bejaardencircuitje ook zou doen. En nu bovenal kwaad op Fabian Berghout, die lukraak heen en weer bewoog door mijn circuit, willekeurige apparaten uitkoos in plaats van de kloksgewijze route die de regels voorschreven, zijn voorhoofd deppend met een klein roze handdoekje, hoewel het toch de afspraak was dat je een grote handdoek meenam bij het sporten. Hij werd niet terechtgewezen. Hij kauwde zijn kauwgom met open mond.

Uit verstokte beleefdheid knikte ik hem nog eens toe na mijn laatste apparaat – en kreeg niks terug. De grote journalist bleef stoïcijns aan de hendels trekken, zijn verheven blik op oneindig. Vergezichten van een betere wereld, nam ik aan, mogelijk gemaakt door mannen die hun eigen regels volgden.

Boven, in de kleedkamer, trok ik mijn joggingbroek over mijn benen met hun bonzende aderen vol littekenweefsel. Ik dronk puffend mijn bidon leeg, wankelde tijdens het opstaan. Ik had iets tegen de dorpsberoemdheid willen zeggen, iets krachtigs, maar waar had ik die kracht vandaan moeten halen? Ik wilde alleen nog maar naar huis. Douchen, liggen. Misschien het middagdutje doen dat Berghout in het interview als onvoorstelbare luxe had weggezet.

Pas toen ik mijn fiets van het slot haalde zag ik dat hij naast mij geparkeerd stond. Ik herkende de peperdure elektrische fiets waarop ik hem vaker door het dorp had zien fietsen, neus in de wind, diezelfde laat-me-met-rust-maar-herken-me-wel-blik. Hij had zijn fiets scheef in het rek gezet; zijn achterband blokkeerde de mijne. Ik ritste mijn tas open en ging door mijn zeurende knieën. Stak het kartelmes in de achterband. Daarna in de voorband. De lucht liep fluitend uit de premiumbanden. Tegenslag, zou de dorpsberoemdheid gauw ontdekken, kun je nu eenmaal niet altijd zien aankomen.

\",\"editionId\":\"4d8affd4-0c9f-4e00-b24c-7738252ff7db\",\"__typename\":\"Story\"}],\"products\":[],\"__typename\":\"Author\"}}}}",["P",46]]