papieren helden

^{© Martijn van de Griendt}

‘Fuck them and their fucking law,’ schreeuwt MC Maxim door de microfoon over de hoofden van tienduizenden Russen, terwijl zanger en danser Keith Flint zijn middelvinger opsteekt.

Terwijl in Kyiv de Russische tanks door de straten denderen en de bommen weer volop vallen op het land dat net niet bij de NAVO hoort, en dat daarom net niet militair geholpen gaat worden door ons, denk ik aan mijn bezoek aan Moskou in 1997.

Als vers afgestudeerd fotograaf mag ik voor het toenmalige Veronicablad, nu de Veronica Superguide, een reportage maken over een snowboard event aldaar, Ballantine’s Urban High. Gesponsord door notabene een Schots Whisky merk. Een totaal verzorgde en betaalde reis voor een groep journalisten en fotografen, zoals dat in de jaren negentig heel gebruikelijk is. Alhoewel er wel een beetje beknibbeld is, want ik lig op een hotelkamer samen met een journalist van het AD die mij met zijn hevige gesnurk uit m’n slaap houdt.

Ik heb geen enkel snowboard gezien, laat staan gefotografeerd, en de fles Whisky die klaar staat op mijn kamer ook niet aangeraakt. Ik kom enkel en alleen voor het legendarische optreden van the Prodigy, midden op het Rode Plein. Althans, anno nu weet ik dat het waarschijnlijk het nabijgelegen Manegeplein was, maar dit terzijde.

Eerder op de dag heb ik rondgelopen op de beide enorme pleinen en jongeren gefotografeerd die zich verheugen op het concert van deze Britse dance act. Ik fotografeer een meisje dat net gekotst heeft terwijl haar vriendje stoïcijns in de camera kijkt. Ik fotografeer een vers getrouwd, superjong stel dat elkaar de liefde bezingt met een fles sterke drank die ze met elkaar delen. Zij in haar witte trouwjurk met haar vroegoude kop, hij met vet achterovergekamd haar, een rij met jeugdpuisten en een misplaatste stropdas om. En ik zie militairen. Heel veel militairen. Ze zitten op het manegeplein een dag na het superevent. Met een militaire blaaskapel, braaf op een rij, de klarinetten vooraan, daarachter de trompetten en de grotere blazers. Strakke koppen, veel flaporen en hoekige gezichten in uniform. Een jongen in een lange jas en een Don Johnson-achtige zonnebril staat in zijn eentje te dansen voor de blaaskapel. Tot mijn verbazing loopt de tubaspeler weg uit zijn militaire strakheid en komt spelen naast de jongen. Er ontstaat een dans van jeugd en militair, in het hart van de politieke macht.

Ondertussen hoor ik op de radio dat de troepen het parlementsdistrict van Kyiv bereikt hebben.

Op het plein klinken de opzwepende eerste tonen van Firestarter. ‘I'm the trouble starter, punkin' instigator. I'm the fear addicted, a danger illustrated. I'm a Firestarter, twisted Firestarter,’ zing-schreeuwt Keith door de microfoon terwijl hij rondspringt in een nep-versleten spijkerjas vol punk-emblemen. Het was het allereerste nummer dat hij inzong voor Liam Howlett, de grote man achter deze populaire act, die ruim een maand na mijn avontuur in Moskou met drie MTV Music Awards naar huis ging. Voor die tijd was Keith voornamelijk de danser van de band. Hij hing zich precies drie jaar geleden op in zijn huis vanwege relatieproblemen.

De jongeren van de Russische hoofdstad gaan totaal uit hun dak en nog steeds vraag ik me af hoe nieuw deze muziek toen voor ze was. De aardbeving die Rage Against the Machine een paar jaar eerder veroorzaakte op Pinkpop valt totaal in het niet bij de geschatte honderdduizend man die op en neer springt tijdens het laatste nummer ‘Breathe’. De tekst lijkt wederom te gaan over de dictator die op dit moment een Derde Wereld Oorlog uitlokt.

Breathe the pressure
Come play my game, I'll test ya
Psychosomatic, addict, insane
Breathe the pressure
Come play my game, I'll test ya
Psychosomatic, addict, insane
Come play my game
Inhale, inhale, you're the victim
Come play my game
Exhale, exhale, exhale

Na afloop van het concert wordt het plein letterlijk en figuurlijk schoongeveegd door het leger dat in een enorme hoeveelheid blauwe auto’s rondom het plein geposteerd staat.

Iedereen wordt weggejaagd en met harde hand verwijderd. Ik zie hoe jongeren uit lantaarnpalen worden gemept. Geen genade.

Een kwartier later is het totaal leeg en verlaten. Als ik even later vanuit mijn hotelkamer nog een laatste blik op het plein werp, zie ik dat de stoelen voor de militaire blaaskapel al klaarstaan.