papieren helden

Mijn broer werkte op de boomkwekerij van Dirk. Ik had geld nodig voor mijn vakantie, dus vroeg ik mijn broer of hij misschien een baantje voor me kon regelen bij Dirk.

De volgende dag zei hij dat ik de week daarop kon beginnen. Bijna al mijn klasgenoten werkten op de tuin. Het hoorde een beetje bij Boskoop. Nooit de behoefte gehad om er te gaan werken, maar nu had ik geld nodig.

In het kielzog van mijn broer fietste ik naar de boomkwekerij. Hij stelde me aan iedereen voor die in de keet zat. Ze maakten goedbedoelde grapjes, maar ze hielpen niet om me op mijn gemak te laten voelen. Mijn broer bewoog zich tussen die mensen alsof hij nooit anders had gedaan. Na de eerste koffie werd ik door mijn broer tussen de plantjes gezet en vertelde hij me wat ik moest doen: vuil rapen. Daarna verdween hij naar achteren. Ik trok beginnend onkruid uit de grond en raapte dorre bladeren. Achteraf gezien weet ik niet eens meer precies wat ik geraapt heb. De zon scheen op mijn rug en kop. Om me heen hoorde ik andere jongens praten terwijl ik mijn blik op de grond gericht hield. De tijd kroop voorbij en ik wist dat ik na deze dag nog minimaal de rest van de week moest volhouden om genoeg geld te hebben om op vakantie te kunnen gaan. De zon brandde op mijn hoofd. Twee dagen eerder had ik mijn haren door mijn zus laten millimeteren. Nu had de zon vrij spel. In vergelijking met de andere jongens ging ik een stuk langzamer, maar ik hield mezelf voor dat ik het zorgvuldiger deed. Eindelijk kwam mijn broer weer in zicht. Het was pauze. Opgelucht stond ik op en liep met hem mee, maar toen ik eenmaal in de keet was, hoopte ik dat ik dat de pauze weer snel voorbij zou zijn.

De volgende dag jeukte mijn hoofdhuid pijnlijk. Toen ik weer gehurkt vuil raapte, brandde de zon op mijn kop. Het liefst had ik de hele dag mijn hoofd met mijn handen tegen de zon beschermd. Om me heen hoorde ik veel gelach terwijl ik elke minuut vooruit probeerde te duwen. Denken lukte niet meer. Het enige waar ik aan dacht was het tijdstip dat de werkdag afgelopen zou zijn. Ik had gehoopt dat ik op de derde dag genoeg afgestompt zou zijn om zonder weerzin te werken, maar het werd alleen maar erger. Samen met mijn broer kwam ik ‘s ochtends de loods binnen, nam een kop koffie en dronk het zwijgend op. De gesprekken volgde ik niet meer. Tot we gingen werken keek ik in mijn kopje of naar de grond. Vanaf de derde dag werd ik genegeerd. Ook door mijn broer. Hij begreep dat ik niet aangesproken wilde worden. De rest was me waarschijnlijk vergeten. Als we moesten gaan werken, riep mijn broer mijn naam en stond ik op om hem te volgen. Mijn tempo bleef laag. Niet zo zeer omdat ik expres langzaam werkte, maar het lukte me niet om in een ritme te komen. Ik zag niet in waarom ik het zogenaamde vuil raapte. Soms deed ik het heel nauwkeurig en andere stukken sloeg ik in zijn geheel over. Veel verschil zag ik niet en aan het einde van de dag kwam niemand kijken hoe ik het gedaan had. Op donderdag wist ik al zeker dat ik dit niet nog een week zou volhouden. Toch zei ik dat nog niet tegen mijn broer. Hij had deze baan voor me geregeld en ik schaamde me om tegen hem te zeggen dat ik het niet aan kon. Hoe hij op elk niveau kon meegaan, verbaasde me telkens weer. Het leek hem geen moeite te kosten. Overal voelde hij zich op zijn gemak. Toen we de laatste dag naar de tuin fietsten zei ik dat ik genoeg geld had verdiend en de volgende week niet meer zou komen. Mijn broer keek me even aan.

‘Ze hadden erop gerekend dat je wel een paar weken zou blijven.’

Liever leefde ik wat zuiniger dan dat ik nog één dag extra op de kwekerij zou blijven. Ik keek mijn broer niet aan tijdens het fietsen.

‘Ik zal het wel tegen hem zeggen,’ zei mijn broer. ‘Leuk zal Dirk het niet vinden.’

Er klonk geen verwijt in zijn stem. De schuld tegenover mijn broer viel in het niet bij de opluchting die ik voelde. Misschien wist hij al vanaf het begin dat ik het niet zou redden. Thuis zetten we onze fietsen in de schuur. De handelingen leken niet veranderd, maar niets was meer hetzelfde.