papieren helden

‘Het raam is weliswaar virtueel, maar de doden zijn echt.’
Khaled Soliman Al Nassiry

1. De oorlog is voorbij

De oorlog is voorbij. Maar nog steeds vallen de bommen in mijn hoofd.

Als we in een virtuele wereld zouden leven
zou ik het raam dat uitkijkt op jouw huis schoonmaken met een elektronische krant
en de plastic roos die ik op het graf van mijn broer heb gelegd, zou groeien.

De oorlog is voorbij en de vrienden die naar de markt gingen om een verse dood te kopen, zijn onderweg gedood.

Als we in een virtuele wereld zouden leven
zou ik mijn vrienden recyclen
want ik heb gebruikte vrienden nodig.

De oorlog is voorbij, de doden zijn heelhuids teruggekeerd naar hun families, de martelaren zijn ongeschonden teruggekeerd naar hun moeders, de moeders zijn teruggekeerd naar hun huizen. De huizen, de straten, de moskeeën, de ogen, de voeten en de ledematen zijn teruggekeerd naar hun eigenaren. De vingers zijn teruggekeerd naar de handen, de ringen naar de vingers, de scholen naar de kinderen, de waslijnen naar de balkons en de geliefden naar de dakterrassen. Mijn broer is teruggekeerd naar mijn moeder en ik ben teruggekeerd naar Damascus.

Als we in een virtuele wereld zouden leven
zou ik vergeten me de oorlog te herinneren
dan zou ik me herinneren de oorlog te vergeten zoals de doden de gelaatstrekken
van de generaal vergeten
en zoals de martelaren zich de weg naar huis herinneren.

De oorlog is voorbij en alle mensen die ik kende zijn dood, of oorlogsmisdadigers, of dode oorlogsmisdadigers.

Als we in een virtuele wereld zouden leven
zou ik de oorlog uitzetten, zoals jij de televisie uitzet
maar we zijn geboren in een klotewereld
en als mensen geboren worden in een klotewereld
verandert de tijd in een schrijfmachine
en worden de doden gedichten.

(Komische kanttekening)
De genialiteit van Dante schuilt in het vagevuur. Je hoeft er niet lang over na te denken om te beseffen dat we ons in de eerste ring van de hel bevinden.

-cut-

2. Oorlog

Ik heb geprobeerd de oorlog voor je te vertalen van een Semitische taal in een Indo-Europese taal. Toen werd je getroffen door granaatscherven. Ik probeerde je te redden, maar we werden omsingeld door de nieuwsberichten. De Veiligheidsraad probeerde ons intelligente wapens te sturen, maar ze werden in beslag genomen door veiligheidsmensen die niet zo intelligent waren. We scholden op het Rode Kruis, en het Vaticaan protesteerde. We aten het vlees van honden waarvan de baasjes waren gedood, en de milieubeschermers protesteerden. We ontsnapten aan de verdrinkingsdood en rechts Europa protesteerde.

Hoe kan ik je beschrijven hoezeer deze wereld lijkt op het klappen van magere handen op de dikke muren van de gaskamers in de vernietigingskampen, zonder dat je er een posttraumatische stressstoornis aan overhoudt? Hoe kan ik je het verschil uitleggen tussen huisslaven en landslaven, zonder dat je Syrië verwart met surrealisme? Hoe kan ik in één gedicht zeggen dat ‘mijn vrienden zijn doodgemarteld’ en dat ‘jij mooier bent dan New York’, zonder dat Lorca lacht in zijn graf, of zonder dat de poëzie losraakt van de werkelijkheid?

(Tragikomische kanttekening)
Het probleem is niet dat een kwart van de wereldbewoners naar de psychiater gaat, het probleem is dat de rest niet gaat.

-cut-

3. Schaak

Toen de wind langswaaide, kon hij de boom niet vinden, en de bijl keek toe hoe ik verdwaalde in de vertaling, stil als een schietpauze, hangend aan een blauwe planeet in een afgelegen buitenwijk van de Melkweg. Ik zag een gazelle een wolf verslinden, het bloed droop van haar tanden, ik zag onvruchtbare vrouwen doodgeboren foetussen zogen, ik zag elektronische vliegen uit Twitter komen en boven de lijken van mijn vrienden zweven, ik zag een land in een vissersboot varen, en een man het vlees van zijn dode broer eten. Geen metafoor, zoals in de Koran, maar een man die, om niet te verhongeren, het lijk opeet van zijn broer die tijdens een bombardement is omgekomen. De wind waaide langs en vond noch de boom, noch de stad, noch het land. De honden jankten niet, de karavaan trok niet voort. Mijn vrouw, de weduwe, kijkt me aan, de oorlog is schoon als een schaakspel. De prijzen van de olievaten stijgen, de tnt-vatendalen neer op de steden, de vliegtuigen likken aan schoolboeken en zuigen aan kindervingers, en ik zwijg als een Europese burger die de privileges van de eerste wereld geniet en zich met de onschuld van een tamme wolf afvraagt wat moeilijker is om te verdragen: de Zweedse winter, of de Arabische lente.

(Absurde kanttekening)
De New York Times zegt dat melk wit is, Paul Celan zegt dat melk zwart is, mijn moeder zegt dat er geen melk is!

-cut-

4. Een metafoor uit een virtuele wereld

Dante had gelijk, dat deze komedie waarin we zitten goddelijk is. Of laten we redelijk zijn en zeggen dat ze voor minstens zevenennegentig procent goddelijk is. Hoe wil je anders verklaren dat alles om ons heen lijkt op een metafoor uit een virtuele wereld?
Bloemen hebben seks met behulp van bijen!
Adolf Hitler was een vegetariër!
Wij zijn blij, omdat de Verenigde Staten van Amerika geen atoombom op Tokio hebben gegooid!
De medestanders van de dictator demonstreren voor een demonstratieverbod!
Ik hou van jou!
God verkoopt land van melk en honing!
Volgens de wereldgeluksranglijst is Finland het gelukkigste land ter wereld!
Het kruis dat om je hals hangt, is niets anders dan een Romeins martelwerktuig!

(Tragikomische kanttekening)
Omdat iedereen uiteindelijk doodgaat, is het sterftepercentage in Zweden even hoog als in Syrië.

-cut-

Lees dit gedicht in het Arabisch